İslam inancına göre Hz. Muhammed, bütün Müslümanlar için “üsve-i hasene”, yani en güzel örnek. Müslümanlar inançtan ibadete, siyasetten sosyal hayata, aile içi ilişkilerden eğitim anlayışına kadar hemen her konuda “Sünnet”i ideal bir model olarak kabul ederler. Oradaki prensiplere, hatta kimi zamanda da formlara uygun hareket ettikleri oranda kendilerini mütedeyyin, hatta “müttakî” (takvalı) olarak görürler.

Çok uzun süredir Müslümanların yaşadıkları ülkelerin hemen her açıdan sorunlu hâllerine bakınca, ortada en azından düşünsel açıdan ciddi bir sorun olduğu anlaşılıyor. Bu ülkelerde kültürel farklılıkları da aşan bir çözülmüşlük ve kargaşa yaşanıyor. Bırakalım dünyanın başka medeniyet ve ülkelerini, diğer Müslüman halklara dahi örnek teşkil edebilecek etkili bir ülkeye ve devlet yönetimine rastlamak çok zor.

Hz. Muhammed, hâlâ bütün bu Müslüman toplumlarda yaşam hikâyesi en fazla okunan, en çok saygı duyulan, ve bir rol model olarak en başta akla gelen isim olduğuna göre, sorgulanması gereken iki şey geliyor akla: Ya İslam’ın temel kaynakları, bilhassa Hz. Muhammed’in sunduğu model ve prensipler günümüz sorunlarına çözüm üretebilecek kadar evrensel değiller, ya da günümüz Müslümanları o kaynakları doğru bir şekilde anlayıp yorumlama donanımına ve metodolojisine sahip değiller.

Ben ikinci seçeneğin doğru olduğuna inananlardanım; zira, Allah’tan vahiy aldığına inanılsın ya da inanılmasın fark etmez, Hz. Muhammed’in kendi döneminde uyguladığı siyasi stratejiler, yetiştirdiğini toplum, ideal olarak sunduğu ahlak sistemi ve toplumsal adalet, siyer ve hadis kitaplarında yerlerini yaklaşık on beş yüzyıldır almış bulunuyor, üstelik ciddi derecede de okunuyor. Peki, anlayıp yorumlamadaki sorun nerede? Bunun üzerine eğilmek gerekiyor…

Bu konudaki ilk ve en büyük sorumluluk, ilgili kitaplara ve yazarlara düşüyor. Hemen hepsi duygusal bir dille yazılan, Hz. Muhammed’in ahlaki, sosyal ve siyasi prensipleri ile felsefesini tespit edip sunmaktan ziyade “mucize”lerini ön plana çıkarmayı yeğleyen, okuyucuları fikir sahibi yapmak yerine onları duygusal olarak etkilemeyi amaçlayan kitapların, günlük hayat ve kararlar üzerinde pek etkisi olmuyor.

Zor şartlar altında geçen çocukluktan ticaret hayatına, evlilikten siyasete, toplumsal önderlikten ordu komutanlığına kadar hayatın çok çeşitli kademelerinde üstlendiği roller olmasına rağmen, bütün bu rollerin okunmasından sonra akılda kalanlar, günümüz Müslümanlarına ışık tutabilecek bir ilkeler bütünü değil.

Örneğin Mekke ve Medine dönemlerinde benimsediği tavırlar yeterince işlenmez. Mekke’de sert bir şekilde reddedilmesinden sonra yaptığı Taif ziyaretinin nedenleri üzerine analizler yapılmaz. Daha özgürce bir hayat yaşamaları için Habeşistan’a gönderdiği bir grup Müslüman’ın, gittikleri o Hıristiyan ülkede nasıl bir siyasi ve sosyal tavır geliştirdiklerinden hemen hiç bahsedilmez.

Türkiye’nin üç katı büyüklüğündeki bir ülkeyi yöneten Hz. Muhammed’in, onca Arap kabilesini nasıl bir devlet çatısı altında toplamayı başardığı, o geniş topraklarda ve zamanın şartlarında eğitim sistemini, idari örgütlenmeyi nasıl hayata geçirdiği hakkında çoğu kitapta, analiz bir yana, bilgi dahi verilmez.

Kısacası, ilgili kitaplarda sunulan portre, “Allah’ın bir kulu ve elçisi” olan ve gayet rasyonel ölçüler içinde son derece ‘dünyevi’ kararlar alıp işler yapan bir insandan ziyade, olağanüstü özellikleri olan, sevgi ve saygıda kesinlikle kusur gösterilmemesi gereken bir peygamberdir. Hâl böyle olunca, “Hz. Muhammed günümüzde yaşasaydı ne yapar, ne önerirdi” sorusunun cevabı, Müslümanlar arasında olağanüstü çeşitli ve o derece de belirsiz oluyor; sonuçta ise Peygamber, görüldüğü üzere, günümüz Müslümanlarına yeterince yol gösteremiyor…

(Bu yazı 28.08.2014 tarihli Taraf Gazetesinde yayınlanmıştır.)