Seçimle ilgili kendi tespitimle başlayayım. AK Parti bu seçimdeki oy ve güç kaybının en önemli nedeni, Kürt meselesiyle ilgili sergilediği yanlış söylem ve politikalar. Buna HDP’nin barajı geçmesi suretiyle AKP’nin gücünün zayıflamasını hedefleyen oyları, bir de Cemaat’in desteğini çekmesini eklersek ortaya şu sonuç çıkıyor: Aslında AKP, yıllardır eleştirilen malum yanlışlarından dolayı pek oy kaybetmiş değil.

Birkaç yıl önceki, özellikle de Gezi sürecindeki söylemlere bakarak, ileride bir gün AK Parti’ye oy vermeyenlerin tekfir edileceğini, olayın iman- küfür mücadelesi olarak sunulabileceğini görmek zor değildi; çünkü 2011’den beri kullanılan dil, Refah Partisi zamanında kullanılan din eksenli dilden hiç de farklı değil.

AK Parti’nin temeli olan Refah Partisi’nin 90’lı yıllardaki söylemlerine, o yıllarda halk arasındaki tartışmalara aşina olan biri için gidişat gayet açıktı. Öyle ki, seküler yaşam tarzına sahip olan ve partiye muhalif olanlar, müslüman olmalarına rağmen imansız ya da kâfir ilan edilecek, partinin politikalarını eleştirip destek vermek istemeyen dindarlar ise sapık, hain ya da münafık olmakla itham edilecekti. Nitekim öyle de oldu.

Yine 90’lardaki gibi, maksadını ve haddini aşan beyanlar havada uçuştu, uçuşuyor. Seçim süreci bir “hilal- haç mücadelesi” olarak takdim edildi, Hıristiyan Batı’nın Erdoğan’a kastettiği iddia edildi, bu durumda Müslümanların ancak AK Parti’ye oy verebilecekleri fikri savunuldu; hattâ hızını alamayanlar, bütün bir müslüman coğrafyanın ya da “ümmetin kaderi”nin Erdoğan ya da AK Parti’nin kaderine bağlı olduğunu büyük bir hararet ve inançla iddia etti.

AK Parti ile birlikte zaman içinde, Türkiye’nin mevcut toplumsal ve siyasi gerçekliklerine gözlerini kapatmış, kendi yarattıkları gerçekliğin içinde yaşayıp dışarıya oradan bakan bir kitle ortaya çıktı.

Bu üretilmiş ‘gerçeklik’ seçim sonrasında kendi kitlesini, bir anda halkını aşağılayan ve “milli irade”ye saygısızlık yapan, eskiden de aşinası olduğumuz Kemalist türü bir söyleme savurdu. Kürt meselesine bakış, devletçilik ve milliyetçilik gibi konulardaki benzerlikler bir yana, iki söylem arasındaki en önemli fark, ikincisinde dinî bir tonun hâkim bir şekilde kullanılması oldu.

Seçim öncesindeki dinî ton, öncesine kıyasla biraz azalarak da olsa devam ediyor. Bugün, bir duvar takviminin 8 Haziran yaprağındaki nankörlüğü yeren ayetten teselli umuluyor, “Kaderin üstünde bir kader olduğu” hatırlatılıyor, süreç Uhud Savaşı’na benzetiliyor, “Okçular tepesi”nde bekleme vaadi yapılıyor, fatura “hainlere” kesiliyor, ve kefen giyme seanslarının fotoğrafları paylaşılarak “Reis”e her şeye rağmen sahip çıkma duyuruları yapılıyor.

AK Parti iktidarının son yıllarında, dinî söylemin artmasıyla doğru orantılı olarak, dinî ve ahlaki prensiplere zıt sayısız eyleme imza attı. Milyonlarca insanın güvenini çarçur etti. Buna rağmen, ilginç bir şekilde, parti hâlâ kendi seçmeni nazarında “ümmetin umudu” olarak, İslam’ın Türkiye’deki yegâne ‘sahibi’ olarak görülebiliyor! Burada büyük bir terslik olduğu çok açık.

Hakikati tekelinde bulundurma yanılgısı, iddiası ve kibrinin bunda payı büyük; ama tek başına yeterli bir açıklama değil. Ortada gayet somut sorunlar olmasına rağmen başarısızlığın nedenlerini hâlâ irrasyonel bir yolla arayarak kendi ürettikleri sanal dünyanın elemanlarıyla açıklama çabalarının altında başka sebepler de olsa gerek.

Şu hâlde, son birkaç yılda ardı arkası kesilmeyen ve gittikçe tansiyonu yükselen bu gibi ‘din istimali’ suretiyle yapılan manipülasyon politikalarının, partinin seçmen kitlesinde öyle ya da böyle ciddi bir karşılık bulabilmesinin nedenleri üzerine eğilmek gerekiyor.

Sözkonusu kitle böylesi bir sanallığa inanmaya neden bu kadar teşne? 90’lı yıllarda da aynısını yaşayıp, sonrasında hata yaptıklarını itiraf diyen siyasetçi ve seçmenler, neden onca tecrübeye rağmen şimdi dönüp dolaşıp yıllar sonra aynı noktaya geldiler?

Başka bir yazıda bunları tartışalım…